Yapay zeka ne zaman ne de para kazandırıyor haberi

FINANSINGUNDEMI.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

7.000 iş yerindeki yapay zeka sohbet robotlarını inceleyen son çalışma, yapay zekanın herhangi bir meslekte kazançlar veya çalışma saatleri üzerinde önemli bir etkisi olmadığını ortaya koyuyor.

Finansingundemi.com’un derlediği bilgilere göre, yapay zeka sohbet robotları yüzlerce beyaz yakalı iş yerinde kullanıma sunulmuş durumda ancak ortalama olarak bakıldığında, teknolojinin çalışma saatleri ve ücret üzerindeki etkileri ihmal edilebilir düzeyde seyrediyor.

Yüzde 3 zaman, yüzde 3-7 ücret katkısı

Fortune’dan Irina Ivanova’nın haberine göre, Danimarka’daki yatay zeka kullanımını şirket kayıtlarına bağlayan Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu (The National Bureau of Economic Research – NBER) çalışma raporuna göre, çalışanlar ortalama olarak zamanlarının yüzde 3’ünden tasarruf edebilirken üretkenlik kazanımlarının ise yalnızca yüzde 3-7 aralığındaki oranı daha yüksek ücret şeklinde çalışanlara geri dönüyor.

OpenAI’nin ChatGPT’yi iki yıldan biraz fazla bir süre önce kullanıma sunmasından bu yana yapay zeka sohbet robotları tarihin en hızlı benimsenen teknolojileri haline geldi ve bu alanda, otuz yıl önceki PC ile rekabet eder bir konuma yükseldi. Teknolojinin popülerliği tüm iş tanımlarını yok etti ve şirket değerlemelerini rekor düzeyde yükseltti; ancak bu yükseliş pek de uzun ömürlü olmadı.

Yapay zeka kullanımını istihdam verileriyle birlikte inceleyen ilk çalışmalardan biri, teknolojinin zaman ve para üzerindeki etkisinin ihmal edilebilir düzeyde olduğunu ortaya koyuyor.

Hangi mesleklere odaklanıldı?

Ekonomistler Anders Humlum ve Emilie Vestergaard, bu hafta yayınlanan Ulusal Ekonomi Araştırmaları Bürosu çalışma raporunda, “Yapay zeka sohbet robotlarının herhangi bir meslekte kazançlar veya kaydedilen saatler üzerinde önemli bir etkisi olmadı” diye yazıyor.

Chicago Üniversitesi Booth İşletme Okulu’nda ekonomi yardımcı doçenti olan Humlum ve Kopenhag Üniversitesi’nde ekonomi doktora öğrencisi olan Emilie Vestergaard çalışmalarında, 7.000 iş yerindeki 25.000 çalışanı inceledi ve yapay zeka tarafından kesintiye uğramaya yatkın olduğuna inanılan mesleklere odaklandı: Muhasebeciler, müşteri destek uzmanları, mali danışmanlar, İK profesyonelleri, BT destek uzmanları, gazeteciler, hukuk profesyonelleri, pazarlama profesyonelleri, ofis memurları, yazılım geliştiricileri ve öğretmenler.

İkili, yapay zeka benimseme oranlarının yanı sıra işe alma ve işten çıkarma uygulamalarının ABD’dekine benzer olduğu ancak kayıt tutmanın çok daha ayrıntılı olduğu Danimarka’dan veri çekti ve bu da çalışmanın anket yanıtlarını gerçek saat ve ücret kayıtlarıyla anonim olarak eşleştirmesine olanak sağladı.

Araştırmacılar, yapay zeka kullanıcılarının iş yerinde ortalama yüzde 3’lük bir zaman tasarrufu elde ettiğini buldu. Bazıları daha fazla zaman tasarrufu sağladı ancak bub daha iyi bir maaş anlamına gelmedi; araştırmaya göre üretkenlik kazanımlarının yalnızca yüzde 3-7’si maaş çeklerine yansıdı.

Başka bir deyişle, insan çalışanlarda kitlesel bir yer değiştirme görülmemiş olsa da, yapay zeka kullanan süper çalışanlar için dönüştürülmüş üretkenlik veya büyük artışlar da görülmedi.

Araştırmanın yazarları, “Benimseme hızlı olsa da, şirketler artık teknolojik potansiyeli açığa çıkarmak için yoğun bir şekilde yatırım yapmış olsa da, ekonomik etkiler küçük kalmaya devam ediyor” diye yazıyor.

Verimlilik kesintiye uğradı

Bulgular, Duolingo‘nun sözleşmeli çalışanlarını yapay zeka ile değiştirmesinden, Shopify‘ın yapay zekaya ikinci seçenek olarak yalnızca insanları işe alacağına karar vermesine kadar yapay zekanın agresif kurumsal benimsenmesi zemininde sürpriz olarak değerlendirilebilir. Yine de bu süreçte yatırımcılar, yapay zeka ile ilgilenen şirketlerdeki hisselerini artırma yolunu seçiyor.

Ancak Humlum, NBER makalesinin, yapay zekanın üretkenlik artışına ilişkin daha önceki bulguların yanlış olduğu anlamına gelmediğini, sadece eksik olduğunu söylüyor. Humlum, yaptığı açıklamada, daha önceki araştırmaların çoğunun ‘tam olarak zaman tasarrufunun en yüksek olduğu mesleklere’ odaklandığını ifade ediyor.

Humlum, “Yazılım, kod yazma, pazarlama görevleri yazma, İK profesyonelleri için iş ilanları yazma gibi görevler yapay zekanın hızlandırabileceği görevlerdir. Ancak yapay zekanın hala yardımcı olabileceği daha geniş bir mesleki ankette çok daha küçük tasarruflar görüyoruz” diyor.

İşveren katılımı ve zaman yönetimi

Yapay zekanın genel olarak sıradan etkisini açıklayan diğer faktörler arasında işverenin katılımı ve çalışanların kendi zaman yönetimi yer alıyor.

“Büyük bir dil modeli kullanıp bir e-posta taslağı hazırlayarak zamandan tasarruf edebilirim; bu noktada biraz zaman kazanıyorum ancak önemli soru şu: ‘Bu zaman tasarrufunu ne için kullanıyorum?’ Bu, çalışmamı üretken bir göreve kaydırdığım marjinal bir görev mi?” diye soruyor.

Araştırmaya katılan çalışanlar tasarruf ettikleri zamanın yüzde 80’inden fazlasını diğer iş görevlerine ayırıyor, yüzde 10’dan azı daha fazla mola veya boş zaman aldıklarını söylüyor. Bunlar yapay zeka kullanımıyla oluşturulan yeni görevler de dahil olmak üzere, yapay zeka tarafından oluşturulan kopyaları düzenlemek veya Humlum’un kendi durumu için, öğrencilerin kopya çekmek için yapay zeka kullanmadığından emin olmak için sınavları ayarlamak gibi görevler olabiliyor.

Gerçek dünyanın kendine has dinamikleri

Ayrıca gerçek işyerlerinin yapılandırılmış deneylerden çok daha dağınık olduğu gerçeği de bulunuyor. Humlum, “Gerçek dünyada birçok çalışan bu araçları patronun onayı bile olmadan kullanıyor. Bazıları bunları kullanmalarına izin verilip verilmediğini bile bilmiyor; bazılarına izin veriliyor ancak kullanmaları gerçekten teşvik edilmiyor. Açıkça teşvik edilmeyen bir iş yerinde, patronunuza gidip ‘Yapay zeka beni daha üretken hale getirdiği için daha fazla iş almak istiyorum’ diyebileceğiniz, daha yüksek üretkenliğe dayalı daha yüksek ücret için pazarlık yapabileceğiniz sınırlı bir alan bulunuyor” şeklinde konuşuyor.

Ve elbette, özellikle verimli çalışanların ödülünün daha fazla iş olduğu şeklindeki yaygın motto göz önüne alındığında, çalışanlar yapay zekanın onları ne kadar daha üretken hale getirdiğini duyurmak da istemeyebiliyor.

Humlum, “Yapay zekanın kullanılmadığı iş yerlerindeki saatler ve ücretlerle ilgili bazı bulgular, çalışanların patronun kapısını çalıp daha fazla iş istemediklerini gösteriyor” diyor.

Büyük beklentiler, ortalama sonuçlar

NBER makalesi, yapay zekanın potansiyelinin muazzam olmasına rağmen medyada ve pazarda aşırı abartıldığını öne süren diğer göstergelerin hemen ardından gelmesi bakımından da anlamlı. Geçen yıl süper üretken bir yapay zeka lehine insanları işe almayı bıraktığını açıkladığında ses getiren ödeme işlemcisi Klarna, yakın zamanda söylemini yumuşattı.

IBM‘in 2.000 CEO‘yu kapsayan anketi, yapay zeka projelerinin yalnızca yüzde 25‘inin vaat edilen yatırım getirisini sağladığını ortaya koydu. Çalışmaya göre, benimsemenin ana itici gücü, kurumsal FOMO gibi görünüyor ve CEO’ların yaklaşık üçte ikisi ‘geride kalma riskinin, kuruluşa sağladıkları değeri net bir şekilde anlamadan önce bazı teknolojilere yatırım yapmalarına yol açtığını’ kabul ediyor.

Her şey sadece bir zaman meselesi mi?

Otomasyon ve emek konusunda kapsamlı araştırmalar yapan Nobel ödüllü Daron Acemoğlu, yapay zekanın üretkenlik artışının gelecek on yılda GSYİH’nin yaklaşık yüzde 1,1 ila yüzde 1,6‘sı olacağını tahmin ediyor. Bu, ABD gibi gelişmiş bir ekonomi için önemli bir artış olsa da bazı teknoloji uzmanlarının öngördüğü GSYİH’nin iki katına çıkmasından çok uzak bir orana karşılık geliyor.

Acemoğlu geçen yıl kaleme aldığı yazıda, “Yapay zeka ile ilgili tehlike, bu abartının muhtemelen bir süre devam etmesi ve bu süreçte uzmanların tahmin ettiğinden çok daha fazla hasara yol açmasıdır” diye yazmış ve “Aslında herhangi bir teknolojiden üretkenlik kazanımları elde etmek, organizasyonel ayarlama, bir dizi tamamlayıcı yatırım ve eğitim ve iş başında öğrenme yoluyla çalışan becerilerinde iyileştirmeler gerektirir” diye eklemişti.

Bu, işverenlerin yapay zeka kullanımını teşvik edip çalışanları bu konuda eğittiklerinde daha fazla üretkenlik kazanımı olduğunu gösteren makaleler kaleme alan Humlum ve Vestegaard tarafından da desteklenen bir bulgu.

Humlum, “Neticede tüm bu süreç sadece bir zaman meselesi de olabilir. Sonuçta, Sanayi Devrimi bir asır sürdü ve buhar makinesinin icadından ancak ‘uzun bir süre sonra’ insanların yaşama ve çalışma biçimlerini değiştirdi. Her şeyin bir buhar makinesi aracılığıyla merkezi olarak çalıştırılması yerine elektrikle çalışan bir montaj hattına sahip olabileceğimizi görmemiz birkaç on yıl sürdü” diyor.

Yapay zeka hatalarına karşı sigorta

Cevdet Yılmaz: Yapay zeka ekonomisi 2030’da 16 trilyon dolara ulaşacak