Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Merkezin Güncesi adlı blog sitesinde, “Parasal Sıkılaşma, Temerrüt Riski ve Firmaların Konut Satışı” başlıklı bir analiz yayımlandı. Altan Aldan, Kadir Gürci ve Ünal Seven imzalı analizde, son parasal sıkılaşma döneminde reel sektörün finansal göstergeleri ile firmaların temerrüt riskini azaltmak için varlık satışına yönelip yönelmediği incelendi.
Güçlü finansal göstergelerle sıkılaşma dönemine giriş
Analize göre, firmalar son parasal sıkılaşma döngüsüne göreli olarak düşük borçluluk ve yüksek kârlılık oranları ile girdi. 2009 yılından itibaren artış eğilimi sergileyen ve 2021 yılında tarihi zirvesine ulaştıktan sonra hızla gerileyen mali borçların toplam aktiflere oranı, 2023 yılında tarihsel ortalamaların altındaydı. Ayrıca, faaliyet kâr marjı tarihi yüksek seviyesini korurken net döviz pozisyon açığı da oldukça gerilemişti. Bu durum, reel sektörün ilgili döneme güçlü finansal tamponla girdiğine işaret etti.
Temerrüt göstergeleri tarihsel ortalamaların altında
“Reel sektörün son sıkılaşma dönemine güçlü finansal tamponla girmesinin etkileri, temel temerrüt göstergelerinde gözlenebiliyor” ifadelerine yer verilen analizde, mevcut verilerin sıkılaşma döneminde reel sektörün temerrüt açısından önemli bir artış yaşadığına işaret etmediği belirtildi. Karşılıksız çek oranı parasal sıkılaşmanın ilk aylarında artmakla birlikte tarihsel ortalamasının oldukça altında kalmayı sürdürdü ve 2024 ağustos ayından sonra da bir miktar düştü. Firmaların takipteki kredilerinin toplam ticari kredilere oranı ise 2023 sonunda en düşük tarihsel seviyelerine gerilemişti. Bu oran son dönemde sınırlı bir artış gösterse de halen tarihsel ortalamasının çok altında kaldı.
Konut satışlarında varlık satışı gözlenmedi
Analiz, firmaların temerrüt riskini azaltmak için varlık satışına yönelip yönelmediğini anlamak amacıyla tüzel kişilerin konut satışlarındaki payını da inceledi. “Temerrüt göstergelerindeki bu görünüme, finansal tamponların yanı sıra firmaların temerrütten kaçınmak için varlık satışına yönelmesi de neden olmuş olabilir” ifadelerine yer verildi. Ancak veriler, 2025 yılı itibarıyla firmaların konut satış oranlarında kayda değer bir artış olmadığını ve toplam satışlardaki paylarının gerilediğini ortaya koydu.
2018 öncesinde yüzde 20 civarında seyreden tüzel kişilerin yıllık konut satışlarındaki payı, sıkılaşma döneminde artarak 2019 yılının nisan ayında yüzde 24,3 ile tarihi zirvesine ulaşmıştı. Sonrasında yüzde 20’nin altına inen söz konusu payın son sıkılaşma döneminde bir artış sergilemediği, hatta son aylarda bir gerileme yaşandığı ve 2025 nisan ayı itibarıyla bu payın yüzde 15,6 seviyesinde olduğu ifade edildi.
Kaynak = https://www.finansingundemi.com/haber/merkez-bankasindan-temerrut-analizi/1854591
